Situatie
Bij de vele ingrepen in de stad: door gemeente of via een vergunningplichtig particulier project of initiatief spelen vele belangen.
Bewonersbelangen komen onvoldoende en te laat aan bod. Andere (zakelijke) partijen: vastgoed ondernemers, Horeca branche en grote bedrijven en instituten hebben een professionele lobby. Bewoners zijn versnipperd en als ze er al mee bezig zijn, is het in hun vrije tijd. De politiek (weliswaar volksvertegenwoordigers) laten het ook vaak afweten om systematisch aandacht aan te geven aan bewonersbelangen.
Traditionele inspraak is te beperkt en te laat. Ook te vrijblijvend. Vaak een nummertje dat gemaakt moet worden.
Wat moet er gebeuren
Formaliseren van aandacht voor het bewonersperspectief. Niet afhankelijk van toevallig actieve burgers en de vaak veel te laat door bewoners onderkende impact. Vergelijkbaar met de MER (Milieu Effect Rapportage) zou het bestuur opdracht moeten geven om een BER (Bewoners effect rapportage) op te stellen.
De vorm en de specifieke aandachtspunten worden daarbij van te voren aangegeven. De aard van de voorgenomen ingreep is daarbij van groot belang.
Het kappen van een boom is immers iets heel anders dan het realiseren van een parkeergarage. Maar in de kern gaat het er in beide situaties om dat wordt zichtbaar gemaakt wat de impact is op de bewoners. Vervolgens dient dit hiermee verkregen inzicht mee te spelen bij de (integrale) bestuurlijke afweging.
De BER is niet hetzelfde als inspraak en participatie; daarbij ligt de bal bij actieve bewoners. Nee, ook al zijn er geen actieve bewoners dan nog dienen de ambtenaren of de (vergunningplichtige) particuliere initiatiefnemer. systematisch en door onderzoek en consultatie de impact op bewoners in kaart te brengen. Bijeenkomsten en andere vormen van participatie kunnen wel deel uitmaken van het proces om tot een BER te komen.
De BER zorgt ervoor dat al in een vroeg stadium (in de ontwerpfase) het perspectief van de bewoners aan bod komt. Dat dit tot betere plannen leidt mag duidelijk zijn. Het is ook veel efficiënter omdat volledig uitgewerkte plannen niet de prullenbak in gaan omdat bewoners in een laat stadium mordicus tegen de gekozen oplossing blijken te zijn.
In het kader van de nieuwe Omgevingswet heeft het Ministerie van Binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties belangstelling getoond voor de BER. Zij zou graag zien dat er een pilot toepassing wordt gerealiseerd. Die ervaring kan dan meegenomen worden bij de verdere invoering van de wet.
Wij Amsterdam zou graag zien dat bij de uitwerking van bewonersbetrokkenheid bij de ontwikkeling van onze stad dit instrument een volwaardig onderdeel gaat uitmaken van de werkwijze van de gemeentelijke organisatie en van vergunningplichtige particuliere initiatieven.